Bursalının Nasıl Yazılır? Apostrof Takıntısını Bırakıp Dilbilgisine Bakalım

Net konuşuyorum: “Bursalı’nın mı, Bursalının mı?” tartışması uzadıkça uzuyor ve her gün sosyal medyada yeni bir yanlış daha çoğalıyor. Benim tavrım açık: Bursalının doğru; apostrofla yazılan biçim, göz okşasa da kural dışı. Bu yazıda, ezberi değil, kuralı savunuyorum. Çünkü dil, estetik reflekslerle değil, tutarlı ilkelerle ayakta kalır. Hazırsan, yıllardır kulağımıza fısıldanan o “özel ad–ek” karmaşasını masanın üstüne yatırıyoruz.

Hızlı Hüküm: “Bursalı’nın” Değil, Bursalının

Doğru yazım: Bursalının (apostrofsuz, bitişik).

Neden? “Bursalı”, Bursa özel adına getirilen -lı yapım ekiyle türemiş yeni bir ortak ad/sıfattır. Özel ad olmaktan çıkar; bu yüzden çekim ekleri apostrofsuz ve bitişik yazılır: Bursalının, Bursalıya, Bursalıyı, Bursalıların…

Apostrof Takıntısı Neden Sorun?

“Özel ada ek gelirse apostrof kullanılır” kuralı, özel adın kendisi için geçerlidir: Bursa’nın, Bursa’da, Bursa’ya… Ama “Bursalı” artık özel ad değildir; İstanbullu, Ankaralı, Trabzonlu nasıl yazılıyorsa öyle yazılır. Apostrofu korumaya çalışmak, dilin mantığını bozup her türevi “özel” sanma hatasına düşürür.

Bir Örnekle Çiviyi Çakalım

“Bursa’nın kestanesi meşhur” derken şehirden söz ediyoruz.

“Bursalının kestaneye düşkünlüğü meşhur” dediğimizdeyse şehirli insandan söz ediyoruz. Biri özel ad, diğeri türemiş ortak addır; yazım farkı tam da buradan gelir.

Kuralın Anatomisi: Yapım Eki ≠ Özel Ad

Özel ad + -lı/-li/-lu/-lü → ortak ad. Ortak ada gelen çekim ekleri ise apostrofsuz yazılır. Yani mesele “göz kararı” değil, ek türlerinin ayrımıdır. Yapım eki (yeni kelime üretir), çekim eki (o kelimeyi cümle içinde işler). “Bursalı”yı üreten yapım ekidir; sonrasındaki -ın, -a, -ı, -da, -dan gibi çekim ekleri bitişik gelir.

Çekim Rehberi: Hızlı Tablo

• Yalın: Bursalı
• Genitif (kimin?): Bursalının
• Yönelme: Bursalıya
• Belirtme: Bursalıyı
• Bulunma: Bursalında
• Çıkma: Bursalından
• Çoğul: Bursalılar, Bursalıların, Bursalılara…

Dikkat: Ünlüyle başlayan çekimlerde araya y kaynaştırması girer: Bursalıyı, Bursalıya.

Hatalı Yazımları İfşa Edelim

• Yanlış: Bursalı’nın → Doğru: Bursalının
• Yanlış: Bursalı’lar → Doğru: Bursalılar
• Yanlış: Bursa’lı → Doğru: Bursalı (yapım eki bitişik, kesme yok)
• Yanlış: Bursa’lı’nın → Doğru: Bursalının

“Bursa’nın” Nerede Doğru?

Şehrin kendisine çekim eki getirirken: Bursa’nın tarihi, Bursa’ya gidiyorum, Bursa’da yağmur var. Bu örnekler özel ada doğrudan ek alır; bu yüzden kesme işareti zorunludur. Ama “Bursalı” bir türevdir; kural değişir.

Örnek Cümlelerle Pekiştir

• “Bursalının pazarda kestane seçme ritüeli başkadır.”
• “Yarışmada Bursalıyı tebrik ettik; şehrin adını güzel temsil etti.”
• “Festivalde en çok Bursalıların standı ilgi gördü.”
• “Bu alışkanlık Bursalından mı kaldı, yoksa yeni mi benimsendi?”

Eleştirel Not: “Prestij Büyük Harfte mi, Doğruda mı?”

Bir başka handikap: “Bursalıyı büyük yazalım, daha saygılı duruyor.” Hayır. Saygı doğruluktadır. Türetilmiş kelimeler (şehir + -lı) genel ad olduğundan cümle ortasında küçük harfle yazılır: “bursalı esnaf, bursalı öğrenciler”. Cümle başındaysa elbette büyük harf alır. Büyük harfle “parlatmak” yerine, kuralı yerine koymak daha tutarlıdır.

İçerik Üretenlere Çağrı: Stil Kılavuzun Olsun

Blog, haber sitesi, kurumsal bülten… Nerede yazarsan yaz, bir sayfalık stil kılavuzu (şehir kökenli demonymlerin yazımı, kesme işareti kullanımı, kaynaştırma harfleri) ekip hatalarını dramatik biçimde azaltır. “Bursalının” gibi basit görünen ayrımlar, markanın güvenilirlik puanını doğrudan etkiler.

SSS: En Çok Sorulan Mini Sorular

• “Bursalı’nın” hiç mi doğru değil? Özel ad değildir; bu yüzden kesme işareti kullanılmaz. Doğru biçim Bursalının.
• “Bursa’nın” mı “Bursanın” mı? Özel ada gelen ek kesmeyle ayrılır: Bursa’nın.
• “Bursalı’ya” mı “Bursalıya” mı? Kaynaştırma y harfiyle bitişik: Bursalıya.

Provokatif Sorular: Harekete Geç

• Apostrofu “şık” göründüğü için mi kullanıyorsun, yoksa kurala dayandırabiliyor musun?
• Markanın blogunda “Bursalı’nın” yazıp takipçine hangi güveni veriyorsun?
• Bir şehirlinin adını doğru yazmak, o şehre saygının ilk adımı değil mi?

Son Söz: Gösterişli Yanlıştansa, Sade Doğru

“Bursalının” meselesi bir harf ya da bir kesme işareti kadar küçük görünse de, yazıyla kurduğumuz ilişkiyi ele verir. Gösterişli yanlışa kapılmak kolay; asıl cesaret, sade doğruyu savunmakta. Bugünden itibaren; Bursalı doğru, Bursalının doğru, kesme yok. Nokta.